در قسمت قبل که به معرفی و بررسی انواع سیستم کلاچ خودرو پرداختیم به شما وعده ی بررسی لوازم یدکی ، اجزا و عملکرد گیربکس خودرو را دادیم که در این مبحث به ان میپردازیم .
دانستیم که برای حرکت خودرو لازم است تا انتقال قدرت از موتور به گیربکس صورت بگیرد و این انتقال قدرت توسط سیستم کلاچ که بین موتور و گیربکس قرار دارد ، قطع و وصل و کنترل میشود . حال میخواهیم با وظایف و نحوه عملکرد گیربکس آشنا شویم .
به طور کلی گیربکس به عنوان یه ماشین مستقل ، توان مکانیکی را از یک منبع تولید توان دریافت کرده و آن را با سرعت ها و گشتاور های مختلف که مورد نیاز سیستم است به یک قسمت مصرف کننده انتقال دهد .
میتوان گفت که وجود سیستم واسطه ای بین منبع تولید توان و مصرف کننده توان ، واجب است ، چراکه نیاز است یک هماهنگی بین گشتاور و سرعت این دو قسمت ایجاد شود .
در مورد وظایف و نحوه عملکرد گیربکس خودرو میتوان گفت که وظیفه جعبه دنده انتقال دور موتور با نسبتهای گوناگون و رساندن آن به خطوط انتقال و میل گاردان در خودروهای دیفرانسیل عقب یا مستقیماً به دیفرانسیل در خودروهای دیفرانسیل جلو است .
انواع گیربکس
امروزه گیربکس ها به دو دسته ی اتوماتیک و دستی تقسیم میشوند . در نوع دستی ، تعویض دنده ها توسط راننده انجام میشود و در نوع اتوماتیک این تعویض دنده ها توسط یک پردازنده الکترونیکی صورت میگیرد . هرکدام انواع مختلفی دارند که در این مقاله به طور خاص به بررسی نحوه ی عملکرد گیربکس خودروی پراید که از نوع دستی است میپردازیم .
نحوه عملکرد گیربکس پراید
گیربکس خودرو ها توانایی این را دارند که یک توان ورودی را به چند سرعت و گشتاور مختلف تبدیل کنند . چرا که مثلا در هنگام بالا رفتن از سربالایی ها خودرو بیشتر نیازمند گشتاور است و هنگام حرکت در بزرگراه ها نیازمند سرعت است که به ترتیب دنده های سنگین و سبک را میطلبند .
تفاوت دنده سنگین و سبک از نظر قطر و اندازه چرخ دنده های مولد آن ها می باشد . بدین صورت که قطر دنده سنگین بزرگتر از دنده سبک است . همچنین دنده سنگین دارای قدرت زیاد و سرعت کم و دنده سبک دارای قدرت کم و سرعت زیاد است .
به این نوع گیربکس های مورد استفاده در خودرو ها ، اصطلاحا گیربکس چند سرعته میگویند . این چند سرعته بودن ، به طور قرار دادی بستگی به تعداد دنده های جلوی خودرو دارد . مثلا پراید ، دارای گیربکس پنج سرعته میباشد .
این نوع جعبه دنده که به واسطه نصب در مدلهای پایه خودروها به گیربکس استاندارد نیز معروف است با درگیر کردن کلاج امکان تعویض دستی دنده ها از طریق اهرم تعویض ایجاد میکند .
در حال حاضر در حالت کلی به واسطه عملکرد ساده و بازدهی بالای گیربکس دستی ، بسیاری از رانندگاه حرفه ای و مسابقه ای انتخاب اول خود را این نوع جعبه دنده قرار می دهند تا نهایت کنترل ممکن را بر خودرو و هدایت آن داشته باشند .
از سوی دیگر ، به خصوص در ترافیک های سنگین شهری استفاده از دنده دستی با دشواری همراه است ضمن این که برای تعویض های نرم و روان ، راننده نیاز به تمرین و تجربه زیاد دارد .
اجزای تشکیل دهند گیربکس خودرو
１- پوسته گیربکس : که همان بدنه اصلی است و به عنوان محافظ و تکیه گاه برای اجزای داخل خود عمل میکند .
２- شفت ها (محور هایی که چرخدنده ها روی آن ها قرار دارند) .
３- چرخدنده ها با اندازه و ضخامت های مختلف به منظور ایجاد سرعت ها و گشتاور های مورد نیاز خودرو .
４- سیل ها .
５- بلبرینگ ها .
６- واشر های داخل و دور گیربکس . و …
نحوه ی عملکرد گیربکس
در ابتدا نیرو توسط موتور تولید شده و به فلایویل که در انتهای میل لنگ قرار دارد منتقل میشود . فلایویل با چرخش خود ، مجموعه دیسک و صفحه کلاچ را به گردش در می آورد .
پس از آن این نیروی چرخشی به شفت ورودی گیربکس منتقل میشود ، این شفت توسط قطعه ای به نام هزار خاری به صفحه کلاچ متصل میشود . به تبع این چرخش به وجود آمده در شفت ، تعدادی از دنده هایی که روی شفت ثابت هستند نیز شروع به چرخش میکنند .
لازم به ذکر است که هر کدام از شفت های ورودی و خروجی گیربکس دارای تعدادی دنده ی ثابت و متحرک هستند . این دنده های ثابت چرخش خود را مستقیما از شفت ها دریافت میکنند اما راننده توسط اهرم دسته دنده تعیین میکند که کدام دنده توسط دنده کشویی روی شفت قفل شود و نیرو را از شفت دریافت کند .
به طور کلی چرخ دنده های تعیین کننده دنده روی محور خروجی گیربکس ثابت هستند . در رابطه با این چرخذدنده ها راننده از طریق دسته دنده تعیین می کند که کدام چرخ دنده مسئول انتقال نیروی موتور به محور خروجی گیربکس باشد .
وقتی ماشین خلاص باشد ، دنده های متحرک روی دنده های ثابت قفل نیستند و نیرویی از گیربکس خارج نمی شود . اما وقتی راننده یکی از دنده ها را جا می زند ، دنده متحرکِ آن دنده ، با دنده ثابت قفل می شود و نیروی شفتِ ورودیِ گیربکس به شفتِ خروجیِ آن منتقل می شود . پس از آن این چرخش به دیفرانسیل منتقل میشود که در مطالب بعدی راجب آن صحبت خواهیم کرد .
نهایتا درباره حالتی که باید در گیربکس ایجاد شود تا خودرو دنده عقب برود صحبت میکنیم . وقتی که دست دنده در حالت دنده عقب قرار بگیرد ، چرخش دنده ی عقب به محور خروجی منتقل میشود از آنجا که در مسیر دنده عقب ، یک چرخ دنده دیگر نیز وجود دارد ، جهت چرخش محور گیربکس معکوس می شود .
قطعات و لوازم یدکی گیربکس
پیچ دور گیربکس و واشر آب بندی آنها، پیچ دوسر رزوه لیور به گربکس ، هزار خاری ، روغن برگردان با سوراخ ، روغن برگردان بدون سوراخ ، خار ماهک تقسیم دنده ، ساچمه غلتکی بزرگ ( ماهک ) ، خار موشکی گیربکس بزرگ ، خار موشکی گیربکس کوچک ، پیچ دنده دیشلی ، فنر ماهک گیربکس ، میل تعویض دنده ، گردگیر میل تعویض دنده ، کاپ گیربکس ، سوپاپ گاز گیربکس ، بلبرینگ دنده های داخل گیربکس ، درپوش گیربکس و … .
در این بخش در حیطه ی بررسی انواع لوازم یدکی خودرو ی پراید به بررسی لوازم یدکی ، اجزا و عملکرد گیربکس خودرو و انواع آن پرداختیم . در صورتی که علاقه مند به کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با سیستم انتقال قدرت پراید هستید یا میخواهید با انواع لوازم یدکی پراید و سایپا آشنا شوید یا قصد خرید لوازم یدکی سایپا و پراید را دارید ما را در سایت فروشگاه لوازم یدکی حمزه همراهی کنید .
????????من کارم تو این زمینه اس عالی بود.
خیلی ممنون از شما